|
|
 |
|||||||||||
|
ประวัติความเป็นมา
เมื่อวันที่ 25 พฤศจิกายน 2535 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จที่อำเภอเขาวงจังหวัดกาฬสินธุ์ เพื่อสำรวจแหล่งที่จะสร้าง อ่างเก็บน้ำ สำหรับแก้ปัญหาการขาดแคลนน้ำในการเพาะปลูกแก่ราษฎร โอกาสนั้นพระองค์ได้มีพระราชปฏิฐานกับราษฎรในละแวกนั้น และทรงทอดพระเนตรผลผลิตข้าวของราษฎร ซึ่งขณะนั้นเป็นช่วงเก็บเกี่ยวข้าว พระองค์พบว่าข้าวของราษฎรมีลักษณะเป็นเมล็ดลีบเกือบทั้ง หมดมีเมล็ดดีเพียง 2 - 3 เมล็ดต่อรวง หากคิดเป็นปริมาณต่อไร่ก็ประมาณ 1 - 2 ถัง สาเหตุเนื่องมาจากฝนตกไม่สม่ำเสมอหรือฝนทิ้งช่วง ระยะข้าวกำเนิดช่อดอก พระองค์จึงทรงคิดหาทางช่วยเหลือราษฎร โดยรับสั่งให้จัดซื้อที่ดินในบริเวณนั้น(บริเวณบ้านกุดตอแก่น) ประมาณ 10 ไร่ เพื่อทำโครงการที่เป็นตัวอย่างแก่ชาวบ้านและนำไปปฏิบัติในพื้นที่ของตนเอง ต่อมาได้มีราษฎรจำนวน 2 ราย จะขอน้อมเกล้าถวาย ที่ดินรายละ 5 ไร่ รวมเป็น 10 ไร่ เพื่อทำโครงการตามพระราชดำริ และต่อมาอีกไม่นานก็มีราษฎรอีก จำนวน 3 ราย น้อมเกล้าถวายที่ดิน รายละ 1 ไร่ เศษ รวมพื้นที่ทั้งหมดเป็น 13 ไร่ 3 งาน กรมชลประทานได้พิจารณาจัดสร้างแหล่งน้ำเพื่อสนับสนุนการเพาะปลูกโดยดำเนิน การขุดสระเก็บน้ำตามทฤษฎีใหม่ เหมือนที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ให้ดำเนินการที่ โครงการพัฒนาวัดมงคลชัยพัฒนา อำเภอเมือง จังหวัดสระบุรี เพื่อเป็นตัวอย่างชี้ให้เห็นว่า แม้มีพื้นที่ถือครองขนาดเล็ก และมีสภาพแห้งแล้งก็สามารถจะพัฒนานำไปใช้ประโยชน์ได้ต่อมา เมื่อกรมชลประทานขุดสระเก็บน้ำ(ประมาณเดือนกันยายน 2536) คณะทำงานงานศึกษาและพัฒนาเกษตรกรรม ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ จังหวัดสกลนคร ก็ได้เข้าวางรูปแบบและดำเนินการในลักษณะทฤษฎีใหม่ เพื่อเป็นแบบอย่างแก่ราษฎร จนกระทั้งปัจจุบัน |
 |
||||||||||
 |
ทฤษฎีใหม่คืออะไร
ในการกำหนดพื้นที่ เพราะโดยเฉลี่ยเกษตรกรของไทย จะมีพื้นที่ถือครองเฉลี่ยครอบครัวละประมาณ10 - 15 ไร่ ให้ จัดแบ่งไร่นาออกเป็น 3 ส่วน โดย : ส่วนแรก ประมาณร้อยละ 30 ให้ก่อสร้างสระกักเก็บน้ำขนาดเล็กเพียงพอที่จะบรรจุน้ำได้ประมาณ 19,000ลูกบาศ์กเมตร เลี้ยง ปลาในสระ ปลูกพืชน้ำและปลูกพืชรอบขอบสระ : ส่วนที่สอง ประมาณร้อยละ 60 เป็นพื้นที่ทำนาเพื่อบริโภคปลูกไม้ผลและพืชไร่ต่าง ๆ ตามความเหมาะสม : ส่วนที่เหลือ ประมาณร้อยละ 10 ก็จะใช้ปลูกสร้างบ้าน คอกสัตว์ ลานตาก ที่เก็บปุ๋ยและที่เก็บวัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ แต่อย่าง ไรก็ตาม ทฤษฎีใหม่ไม่ใช่สูตรสำเร็จที่เนรมิตรความฝันได้โดยง่าย ทฤษฎีใหม่ต้องดำเนินการอย่างรอบคอบ ระมัดระวัง และมีปัจจัยแต่งเสริม หลายอย่างจึงจะประสบผลสำเร็จ และมีความมั่นคงยั่งยืน แนวพระราชดำริเกี่ยวกับทฤษฎีใหม่
ที่ตั้งโครงการและสภาพพื้นที่
โครงการพัฒนาพื้นที่เกษตรน้ำฝน ตั้งอยู่ในเขตหมู่บ้านบ้านแดนสามัคคี อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ อยู่ติดกับถนนเชื่อม ระหว่างบ้านแดนสามัคคี และหมู่บ้านดอนไม้คุ้ม ห่างจากหมู่บ้านแดนสามัคคี ประมาณ 2 กิโลเมตร บริเวณโครงการมีพื้นที่ทั้งหมด 13 ไร่ 3 งานสภาพพื้นที่เป็นท้องทุ่งลักษณะลาดเอียงเล็กน้อย ดินในพื้นที่เป็นดินชุดร้อยเอ็ด มีความอุดมสมบูรณ์ต่ำจากผลการวิเคราะห์ดิน โดย สำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 4 พบว่าดินมีสภาพเป็นกรด มีค่า PH 5.1 มีอินทรีย์วัตถุต่ำมาก คือ 0.52 % ธาตุอาหารฟอสฟอรัสน้อย คือ 8.8 ppm และธาตุอาหารโปแตสเซี่ยม 52.2 ppm |
||||||||||
 |
|||||||||||
|
หน่วยงานรับผิดชอบ
สำนักงาน กปร. งานศึกษาและพัฒนาเกษตรกรรม ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานฯ จังหวัดสกลนคร และหน่วยงานราชการอื่น ๆ การดำเนินการ
ศึกษาและพัฒนาเกษตรกรรม ศูนย์ศึกษาการพัฒนาภูพานอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดสกลนคร ได้เข้ามาดำเนินงาน หลังจากขุดสระเก็บน้ำเสร็จ โดยแบ่งพื้นที่ 13 ไร่ 3 งาน เป็น 4 ส่วน ดังนี้ ผสานมีการปลูกพืชร่วมกัน , เลี้ยงหมูร่วมกับการเลี้ยงปลา โดยเน้นการใช้ปัจจัยจากพื้นที่ ผลการดำเนินงาน
|
 |
||||||||||
 |
|||||||||||
 |
ขนาดใหญ่ มีความยาวฝัก 26 เซนติเมตร ให้ผลผลิตฝักสดอยู่ในเกณฑ์มาตรฐานตลาด 7,200 ฝัก/ไร่ ถั่วพุ่มฝักสดพันธุ์ KVC 7 ให้ความสูงถึงทรงพุ่ม 66 เซนติเมตร จำนวน 12 ฝัก/ต้น ฝักดี 100 % ไม่พบโรคราที่ฝักที่มีหนอน เจาะฝักเพียงเล็กน้อย ความยาวฝัก 22 เซนติเมตร ให้ผลผลิตฝักสด 858 กิโลกรัมต่อไร่ สำหรับถั่วลิสงฝักสดให้ความสูง 29 เซนติเมตร จำนวน 16 ฝักต่อต้น มีฝักเต็ม 66% และพบว่ามีฝักเสียเนื่องจากฝักอ่อนและเสี้ยนดิน 34 % ให้ผลผลิตฝักสด 240 กิโลกรัม ในลักษณะของเกษตรกรที่ปฏิบัติไร่นาส่วนใหญ่จะใช้แรงงานในครัวเรือน แต่เมล็ดพันธุ์จะซื้อจากทางราชการ หรือร้านค้า เมื่อวิเคราะห์ผลการกำไรขาดทุน พบว่าการปลูกข้าวโพดฝักสดจะให้กำไรสุทธิสูงสุด 7,040 บาท และมีการปฏิบัติและการดูแลรักษาน้อย กว่าถั่วพุ่ม สำหรับถั่วลิสง จะให้รายได้สุทธิต่ำสุด เมื่อสำรวจความชอบของเกษตรกร เกษตรกรยอมรับการปลูกข้าวโพดฝักสด ถั่ว ลิสงฝักสดมากกว่าการปลูกถั่วพุ่ม เพราะตลาดของถั่วพุ่มแคบ และถั่วพุ่มมีปัญหาเกี่ยวกับโรคและแมลงมากกว่า มีการดูแลรักษาและพ่น สารเคมีมากกว่า เมื่อคำนึงถึงการผลิตแล้วถั่วลิสง จะมีการใช้แรงงานมากกว่าข้าวโพดฝักสด และถั่วพุ่มฝักสดในช่วงเก็บเกี่ยว เพราะว่า ถั่วลิสง จะต้องถอน ปิดฝักและทำความสะอาด ถ้าขายรูปเมล็ด แห้งก็ต้องตากแดด ดังนั้นถั่วพุ่มอาจจะเป็นทางเลือกใหม่เพื่อ ทดแทน ถั่วลิสง เมื่อขาดแรงงานในครอบครัวและถ้าตลาดถั่วพุ่มกว้างมากกว่านี้ |
||||||||||
 |
|||||||||||
|
กับกิจกรรมทางการเกษตรในบริเวณพื้นที่โครงการ โดยใช้กับข้าวในระยะทิ้งช่วง ส่วนฤดูแล้งใช้กับไม้ผล พืชผัก และพืชไร่หลังนา ผลการใช้น้ำจาก สระในรอบ 3 ปี ปรากฏว่าน้ำที่เก็บกัก ไว้ในสระ ในรอบ 1 ปี มีความเพียงพอ ในการนำ ไปใช้ประโยชน์ในพื้นที่โครงการ ซึ่งทั้งนี้การจัดสรรกิจกรรม ต้องเป็นไปอย่างละเอียด ประณีต เช่น การปลูกพืชควรเน้นปลูกพืชที่มี ความต้องการน้ำในปริมาณน้อย และใช้น้ำไม่ฟุ่มเฟือย เป็นต้น จากการตรวจวัด ระดับน้ำในช่วงแล้งที่สุด (เดือนเมษายน) ระดับน้ำวัด ได้จากก้นสระถึงระดับผิวน้ำ ความลึกของน้ำในสระอยู่ระหว่าง 1.50-1.75 เมตร แสดงว่าน้ำ ที่เก็บกักไว้ในสระจะเหลือใช้ประโยชน์ (เมื่อถึงฤดูฝนในปีถัดไป) ประมาณ 4,000-5,000 ลูกบาศก์เมตรสระน้ำนอกจากจะเก็บกักน้ำไว้ใช้แล้วยังสามารถ ปล่อยปลาได้อีก ปลาที่ปล่อย ได้แก่ ปลานิล ปลาตะเพียนขาว ปลานวลจันทร์ เทศจำนวนปลาที่ปล่อยประมาณ 20,000 ตัวต่อบ่อ โดยปล่อยตั้งแต่ระยะ ขุดสระเสร็จ (ประมาณเดือนสิงหาคม 2536) ให้อาหาร โดยทำ ปุ๋ยคอกหมักที่มุมบ่อ ขนาด 1.50 - 1.50 เมตร จำนวน 2 คอก และมูลสุกร ขณะนี้ยัง ไม่ได้เก็บผลผลิต เนื่องจากสระมีความลึกมาก จับปลาลำบาก คาดว่าจะเก็บผลผลิตจำหน่ายช่วงระยะฤดูแล้งปี 2540 สรุป ในโครงการพัฒนาพื้นที่เกษตรน้ำฝน บ้านแดนสามัคคี อำเภอ เขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์ดำเนินมาเป็นเวลา 3 ปี ได้พิสูจน์พระราชดำริเกี่ยวกับทฤษฏี |
 |
||||||||||
 |
|||||||||||
| กลับหน้าแรก | |||||||||||